اوتیسم چیست؟

طیف اختلالات اوتیسم مجموعه ای از کم توانی ها در سیستم عصبی-رشدی و مشکلات جدی در روابط اجتماعی، ارتباطات کلامی و غیرکلامی، وجود رفتارهای تکراری و علایق محدود فرد مبتلا می باشد. واکنش‌های نامعمول و همینطور تأکید فرد مبتلا به حفظ ثبات و روال‌هایی خاص در زندگی فردی از نشانه‌های شایع طیف اختلالات اوتیسم هستند. طیف اختلالات اوتیسم می‌تواند از فردی به فرد دیگر به صورت متفاوت و در زمان‌های مختلف ظاهر شود. برخی از مبتلایان اساسا توانایی صحبت و گفتار ندارند اما برخی دیگر به‌طور نسبی دارای توانایی گفتاری مناسبی هستند بطوریکه مبتلایان دارای طیف بسیار گسترده ای از مشکلات جدی بالینی تا ویژگی‌هایی مانند اجتناب از تماس و ارتباط چشمی می باشند. از اینروست که افراد اوتیستیک ممکن است به شدت در بعضی از کارها ضعیف و ناتوان، در برخی از فعالیت ها متوسط و در بعضی از امور حتی بسیار توانا نیز باشند. با وجود این برخی از متخصصین در این حوزه، اوتیسم را گونه‌ای از تنوع طبیعی در تفکر و تجربه انسان می‌دانند و معتقد هستند که لزوماً مشکل بیمارگونه خاصی در یک فرد مبتلا وجود ندارد و لذا حتی بکار بردن واژه بیماری و یا اختلال را در مورد آن مناسب نمی بینند.

مبتلایان به طیف اختلالات اوتیسم عموما در ارتباطات کلامی و غیرکلامی، ارتباط با دیگران و دنیای خارج، تعاملات و روابط اجتماعی و بازی مشکل دارند. در بعضی موارد، رفتارهای خود آزار دهنده، آسیب به خود یا خودزنی (مانند انگشت یا چیزی را در گوش فرو بردن، کشیدن مو، کندن پوست، گاز گرفتن دست و ضربه به سر) و پرخاشگری نیز دیده می‌شود. در این افراد، حساسیت‌های غیرمعمول در حواس پنجگانه فرد مبتلا در زمینه بینایی، شنوایی، لامسه، بویایی و چشایی (مانند حساسیت بیش از معمول به بو، صدا، طعم و یا ظاهر اشیا)، اجتناب از در بغل و در آغوش گرفته شدن، رفتارها و عادت های غذایی غیرمعمول شامل امتناع از غذا، حرکات تکراری مانند دست زدن، مشکل در بیان نیازها، پرش، پاسخ‌های غیرمعمول به افراد، رفتارهای انحصاری (مانند علاقه ویژه و انحصاری به یک برنامه تلویزیونی، یک وسیله و یا بازی خاص)، رفتارهای اجباری یا وسواسی با هدف کاهش اضطراب (مانند قرار دادن اشیاء در یک نظم خاص، دقت در اشیا، و شستن دست‌ها)، تمایل به تنها بودن، دلبستگی به اشیاء یا مقاومت در مقابل تغییر و ناراحت شدن از تغییرات در اعمال روزمره و مشکل در سازگاری با تغییرات (مانند سرپیچی و مقاومت در مقابل جابه‌جا کردن اثاثیه منزل و غیره) ممکن است مشاهده ‌شود. با وجود تمام موارد گفته شده، موضوع اصلی در طیف اختلالات اوتیسم همان اختلال در ایجاد ارتباط با محیط و دیگران است. طیف اختلالات اوتیسم معمولاً با اختلال کم‌توجّهی، بیش‌فعالی، ناتوانی‌های ذهنی، صرع و برخی اختلالات مشابه دیگر نیز ممکن است همراه باشد. البته قابل ذکر است که حدود ده درصد از افراد مبتلا به طیف اختلالات اوتیسم ممکن است در ریاضیات، موسیقی، تولید آثار و خلاقیت هنری توانایی هایی فراتر از افراد عادی داشته باشند.

ابتلا به طیف اختلالات اوتیسم ارتباط عمده ای با زمینه وراثت و ژنتیکی دارد که البته ژن‌های زیادی در وقوع آن دخالت دارند. برخی از عوامل محیطی نیز ممکن است در مبتلا شدن به اوتیسم موثر باشند هر چند که یافته های اپیدمیولوژیک حاکی از آن است که احتمالا وضعیت اقتصادی، اجتماعی، سبک زندگی و سطح تحصیلات والدین نقشی در بروز اوتیسم ندارند. بعضا تصورات کاملا اشتباهی نیز مبنی بر تاثیر واکسیناسیون در وقوع طیف اختلالات اوتیسم از سوی بنگاه های سودجو و فرصت طلب ضدعلمی و خرافه پرست ترویج داده می شود که طبعا موضو عیت مبتنی بر یافته های علمی ندارند. مشاهدات میدانی نشان می دهند که طیف اختلالات اوتیسم در پسران به مقدار حدود سه تا چهار برابر شایع‌تر از دختران می باشد. برخی مطالعات علمی عوامل دیگری را نیز در ارتباط با وقوع طیف اختلالات اوتیسم موثر می دانند از جمله: دیابت بارداری مادر، سن مادر و پدر، خونریزی بعد از سه‌ماهه اول بارداری، استفاده از داروهای تجویزی (مانند والپروات) در دوران بارداری، کمبود ویتامین D، زمینه های ژنتیکی خود ایمنی، قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا در دوران بارداری به ویژه فلزات سنگین و ذرات معلق، برخی غذاها، بیماری‌های عفونی، حلال‌ها و ترکیبات مورد استفاده در محصولات پلاستیکی، آفت کش‌ها، الکل، سیگار، موارد روانگردان و همینطور استرس در طی دوران بارداری و قبل از آن. ممکن است گسترش زندگی ماشینی در دهه های اخیر و پیامدهای ناشی از آن مانند فشار روانی و استرس نیز در وقوع طیف اختلالات اوتیسم نقش موثری داشته باشند.

طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت، بطور متوسط در جهان از هر یکصد کودک، حدود یک نفر مبتلا به اوتیسم است که البته در طی سه تا چهار دهه گذشته به‌طور قابل توجهی افزایش یافته‌است. بدیهی است که با توجه به طیفی بودن اختلالات اوتیسم و روند روبه رشد تشخیص آن با افزایش سن، انتظار داریم که در جمعیت عمومی میزان شیوع آن بسیار بیستر از زمان کودکی باشد بطوریکه در برخی کشورها رقم شیوع تا ده درصد جمعیت عمومی نیز گزارش شده است. طبق برخی گزارش های پژوهشی احتمالا در ایران در حال حاضر بیش از دو میلیون نفر مبتلا به اوتیسم هستند.

هنوز درمان ویژه ای برای اوتیسم وجود ندارد. در خیلی از موارد، آموزش های مهارتی و مداخلات رفتاری جهت ارتقا خودمراقبتی، روابط اجتماعی و ارتباط زبانی ضرورت دارند. ضمنا البته ممکن است برای کاهش صفات تحریک و حس آزار در مبتلایان، تجویز برخی از داروهای ضدروان‌پریشی ضرورت داشته باشد.

همه ساله، روز دوم آوریل به عنوان روز جهانی آگاهی در مورد اوتیسم نامگذاری شده است.

(برای اطلاعات بیشتر اینجا را کلیک کنید و یا با ما تماس بگیرید)