ارزیابی توانمندی های پزشکان خانواده در تشخیص، پیشگیری و کنترل بیماری های مادرزادی و ژنتیکی

زمینه و اهداف
اگرچه شیوع ناهنجاری های مادرزادی در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه تقریبا مشابه است، اما پیامد آنها درکشورهای درحال توسعه بسیارشدیدتراست چرا که کشورهای درحال توسعه به منابع محدودتری برای ارائه خدمات بهداشتی درمانی به این گروه از بیماری ها دسترسی دارند. برنامه های پیشگیری درکشورهای توسعه یافته بعنوان یکی ازعوامل موثر در کاهش شیوع این بیماری ها در چند دهه گذشته بوده است. بدیهی است که پیشگیری و کنترل این ناهنجاری ها نیازمند اطلاعات اپیدمیولوژیکی است که می تواند از طریق سیستم های مراقبتی آنها بدست آید.

کشور ایران دارای یک شبکه مراقبت های بهداشتی درمانی اولیه است که این شبکه نیز درسال های گذشته با اجرای برنامه پزشک خانواده فعال تر گردیده است. ادغام برنامه پزشک خانواده دراین سیستم فرصت بسیار مناسبی برای طراحی سیستم مراقبتی برای کنترل و پیشگیری ناهنجاری های مادرزادی پدید آورده است. فعلا درحال حاضر به غیر از برنامه پیشگیری برای بیماریهای هیپوتیروئیدی و تالاسمی برنامه مراقبتی خاصی برای سایرناهنجاری های مادرزادی در این شبکه وجود ندارد. هدف این پروژه عبارت است از”طراحی سیستم مراقبتی ناهنجاری های مادرزادی در شهرستان تبریز”.

روش کار
درمرحله اول پروژه، صرفا فاز نخست طرح در واحدهای بهداشتی درمانی مناطق روستایی مورد مطالعه قرارگرفته است و فازهای بعدی شامل مراکز آموزشی، درمانی و بیمارستان ها درمطالعات دیگری بایستی مورد بررسی قرارگیرند.

نخست، یک مطالعه مبتنی برجامعه طراحی و اجرا گردید تا ویژگی های اپیدمیولوژیکی ناهنجاریهای مادرزادی درمنطقه مشخص شوند. اطلاعات اپیدمیولوژیکی پایه و همچنین مشخصات ناهنجاری ثبت شده برای هر مورد شناسایی گردید.

به منظور ارزیابی نقش پزشکان خانواده در تشخیص و مراقبت ناهنجاری های مادرزادی در منطقه، یک مطالعه ارزیابی دقت تشخیصی ترتیب داده شد که درطی آن تمامی کودکان با ناهنجاری مادرزادی تشخیص داده شده توسط پزشکان خانواده آنها مجددا بوسیله یک پزشک متخصص کودکان مورد ارزیابی قرار گرفت. سپس حساسیت و ویژگی تشخیصی پزشکان خانواده برای ناهنجاری های مادرزادی برآورد گردید.

درادامه، روایی وپایایی پرسشنامه تاریخچه سلامتی خانوادگی قبل و حین حاملگی موسسه March of Domes بعنوان یک ابزارغربالگری وتعیین کننده ریسک فاکتورهای ناهنجاری های مادرزادی مورد ارزیابی و بررسی قرارگرفت.

نتیجه گیری
سیستم شبکه مراقبت های بهداشتی درمانی درمناطق روستایی مطالعه شده در این پروژه پتانسیل مناسبی برای پیشگیری ومراقبت ناهنجاری های مادرزادی دارد. به نظر می رسد این سیستم توانایی پذیرش ادغام سیستم مراقبتی این بیماری ها را دارد. از اینرو با توجه به اینکه هر ساله بیش از یکصد هزار نفر از مبتلایان به انواع اختلالات ژنتیکی و مادرزادی به جمعیت عمومی کشور اضافه می شود، پیشنهاد می شود که بخش گسترش شبکه وزارت بهداشت برای پیشگیری و کنترل ناهنجاریهای مادرزادی در کشور، ادغام سیستم مراقبتی این ناهنجاری ها را در برنامه های آینده مورد توجه قرار دهد.

(برای دسترسی به متن کامل این پژوهش اینجا و اینجا را کلیک کنید)