عاشقان استرس: اعتیاد خودخواسته به فشار روانی!

برگرفته از صفحه “سواد زندگی”

استرس های گاه به گاه و با مدت زمان محدود مفید و سودمند است اما زمانی که مزمن شود عواقب آن نگران کننده است. البته ممکن است تعجب کنید اما باید دانست که استرس نیز حتی می تواند اعتیادآور باشد. نگاهی به افراد دور و برتان بیاندازید، کسانی هستند که نمی دانند باید استراحت کنند و تصور می کنند که همیشه باید مشغول و از آدرنالین سرشار باشند. این ها از نشانه های اعتیاد به استرس هستند. اما وقتی در مورد اعتیاد صحبت می کنیم، فورا وابستگی به مواد خاص، یا برخی رفتارهای اجباری از جمله خرید، سکس یا رسانه های اجتماعی را مجسم می کنیم. با این حال، اعتیاد به استرس هم وجود دارد و ما می توانیم به استرس نیز معتاد شویم. معتادهای استرس همواره نیاز به سطح بالایی از آدرنالین و کورتیزول دارند. به عنوان مثال، افرادی که نمی توانند یک لحظه بی کار بمانند یا زندگی خارج از شغل و کار برای شان معنایی ندارد، آنها اعتیاد به استرس پیدا کرده اند. اعتیاد به استرس و فشار روانی یک پدیده روانشناختی رایج و در عین حال رو به افزایش است. اغلب کمال گراها نیز به طور ناخودآگاه به استرس معتاد می شوند. اعتیاد به استرس ناسالم است و منجر به رفتارهای خود ویرانگر و به شدت خطرناک می شود.

استرس یک مکانیسم طبیعی در مغز است. همین حقیقت فیزیولوژژیکی به ما امکان می دهد رفتارهایی را برای رویارویی با چالش ها، حل مشکلات و مقابله با تهدیدات خاص پیش بگیریم. در واقع، به لطف این پاسخ روانی فیزیولوژیکی است که ما در جایگاه یک گونه در جریان تکامل جان سالم به در برده ایم. با این حال، استرس زمانی که به عادت تبدیل شود دیگر سالم و مفید نیست. اعتیاد به استرس در اشخاصی بروز می کند که الگوی ثابتی از درگیر شدن در فعالیت هایی را نشان می دهند که سیستم عصبی سمپاتیک شان را بیش از حد فعال می کند. ناگهان، مغز آنها به ترشح مداوم و افزایش آدرنالین، اپی نفرین و کورتیزول عادت می کند و پیرو آن سیستم های پاداش عصبی شان را تقویت می کند. فرد به دلیل ترشح هورمون‌ها و انتقال‌دهنده‌های عصبی در نتیجه موارد و یا رفتارهای خاص، حالتی از سرخوشی و لذت را که با افزایش انرژی همراه است، تجربه می کند که همین تجربه‌ی مثبت و لذت‌بخش نهایتا منجر به اعتیاد می شود. این افراد میل و نیاز دارند که ذهن و بدن خود را به حد نهایی برسانند. در واقع، اگر آنها به حالتی نرسند که سطح کورتیزول آنها در اوج باشد، احساس خوبی ندارند.

برخی از نشانه های فرد معتاد به استرس عبارتند است از:

۱- بی طاقتی در برابر عدم تحرک
یکی از ویژگی های بارز افراد با این مشخصات ناتوانی آنها در استراحت کردن است. آنها تصور می کنند که انجام هیچ کاری، لذت بردن از اوقات فراغت و استراحت مترادف با بی کفایتی و بهره وری پایین است. ذهن آنها به قدری به انجام چند کار، نگرانی و فعالیت مداوم عادت کرده است که نمی توانند بی تحرکی را تحمل کنند.

۲- کمال گرایی افراطی
برای معتاد به استرس کافی نیست که وظایف خود را به خوبی انجام دهد، بلکه باید به برتری دست یابد. مشکل این است که آنها هرگز به اهداف غیرممکنی که برای خود تعیین می کنند دست نمی یابند. این وسواس در دستیابی به چنین استانداردهای بالای تولید و کارایی آنها را به سرخوردگی و احساس دائمی شکست می کشاند. این رفتارها موقعیت های خود ویرانگری هستند.

۳- رقابت پذیری بالا
افرادی که اعتیاد به استرس دارند، معمولاً خود را به شدت اهل رقابت می بینند. این ویژگی به خودی خود می تواند دستاوردهای بزرگی به همراه داشته باشد. اما، گاهی اوقات آنها را طعمه حالت های اضطراب بالا می کند. همیشه چیزی یا کسی وجود دارد که با او خود را به چالش بکشند. همیشه یک هدف جدید در افق برای آنها وجود دارد تا ارزش و مهارت های خود را نشان دهند. تقریباً بدون اینکه متوجه شوند، سطح آدرنالین و کورتیزول آنها دائماً فعال شان می کند، آنها را به صعود به ارتفاعات جدید سوق می دهد و به دیگران نشان می دهند که چه چیزی می توانند به دست آورند. حفظ این سبک زندگی برای مدت طولانی سالم نیست.

۴- اعتیاد به کار
واژه معتاد به کار برای تعریف افرادی که به کار معتاد هستند را شنیده اید. در واقع، آنها زندگی می کنند تا کار کنند. اعتیاد به استرس اغلب در افرادی رخ می دهد که نیاز دارند همیشه در محیط کار باشند و در نتیجه بقیه زندگی خود را نادیده می گیرند.

۵- رفتارهای پرخطر
افرادی که اعتیاد به استرس دارند، معمولاً در جستجوی راه‌هایی برای فرار از احساسات منفی یا فشارهای روانی هستند. این افراد ممکن است به رفتارهای پرخطری روی آورند که به آنها احساس سرخوشی می دهد. این رفتارها، مانند رانندگی سریع، مصرف مواد مخدر یا نوشیدن الکل، می‌توانند باعث ترشح هورمون‌های استرس و آدرنالین در بدن شوند. این ترشح هورمون‌ها و مواد شیمیایی، حس لذت و شادابی موقتی ایجاد می‌کند که به فرد احساس خوبی می‌دهد. با این حال، این حس خوب معمولاً کوتاه‌مدت است و پس از آن فرد ممکن است دوباره به دنبال تجربیات مشابه برود تا آن احساس را دوباره تجربه کند.

۶- حملات پانیک
ارتباط بین استرس مزمن و حملات پانیک ثابت شده است. استرس مزمن به وضعیتی اشاره دارد که فرد به طور مداوم تحت فشارهای روانی و احساسی قرار دارد و نمی‌تواند به طور مؤثر با این فشارها مقابله کند. حملات پانیک نیز نوعی اختلال اضطرابی هستند که با احساس ناگهانی ترس یا وحشت شدید همراه هستند. این حملات معمولاً با علائم جسمی مانند تپش قلب، تعریق، تنگی نفس و احساس از دست دادن کنترل یا مرگ همراهند. وقتی فرد در حالت استرس مزمن قرار دارد، بدن و مغز او در یک وضعیت تنش بالا و کنترل عاطفی گرفتار می‌شود. این وضعیت می‌تواند منجر به خستگی روانی و جسمی شدید شود. در واقع فرد ممکن است احساس کند که تحت فشار دائمی است و نمی‌تواند از آن فرار کند.

۷- علائم اعتیاد به استرس
اعتیاد به استرس مستقیماً بر سلامت جسمی و روانی فرد تأثیر می گذارد. علاوه بر این معمول است که این بیماران طعمه انواع دیگر اعتیاد نیز بشوند. اعتیاد به استرس در معتادان به استرس در صورت عدم کنترل، جسم شان را درگیر می کند. ترشح مداوم کورتیکوتروپین و کورتیزول تأثیر جدی بر مغز دارد. اعتیاد به استرسی که ماه‌ها و سال‌ها طول بکشد، عواقب مضری دارد. استرس مداوم خود را در طیف گسترده ای از علائم فیزیکی و مشکلات سلامتی نشان می دهد:

• سردرد و سرگیجه
• بی خوابی
• فشار خون بالا
• دردهای عضلانی
• مشکلات حافظه
• افزایش غیرطبیعی ضربان قلب و تعدادی از مشکلات قلبی دیگر
• فرسودگی و پیری زودرس
• تغییر در الگوهای غذایی
• تغییرات تغذیه ای، گوارشی و روده ای
• خطر انفارکتوس عروق مغزی
• تضعیف سیستم ایمنی بدن
• ایزوله شدن اجتماعی
• رفتارهای تکانه ای
• اختلالات پانیک
• اختلالات اضطرابی
• خطر رفتارهای اعتیاد آور دیگر
• اختلال وسواس فکری
• روابط بین فردی ناخوشایند

اگر فکر می کنید برخی نشانه ها در مورد شما صدق می کند، باید یاد بگیرید که استراحت کنید. برای انجام این کار، باید افکار و باورهای خود را دوباره فرموله کنید تا بفهمید که استراحت به معنای اتلاف وقت نیست، بلکه به معنای نجات از عشق به استرس و رهایی از اعتیاد خودخواسته به فشار روانی!است.

(این نوشته خلاصه و ویرایش شده است. برای مطالعۀ مفصل تر و همینطور منابع مورد استفاده در آن به صفحه اصلی در “سواد زندگی” مراجعه کنید)